Ograniczenia dotyczące zakupu nieruchomości rolnej
Według ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zakup nieruchomości rolnej podlega istotnym ograniczeniom. Ustawa statuuje bowiem zasadę, zgodnie z którą nabywcą nieruchomości rolnej może być rolnik indywidualny. Zasada ta ma również wpływ na możliwość zbycia nieruchomości rolnej wybranej osobie przez jej właściciela.
W przypadku gdy nabywcą jest osoba nie będąca rolnikiem indywidualnym nabycie przez nią nieruchomości może nastąpić jedynie po uzyskaniu zgody na nabycie udzielonej przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Zgody nie wymaga jednak nabycie nieruchomości rolnej m. in. na rzecz osób bliskich zbywcy, osób które odziedziczyły nieruchomość, bądź stały się jej właścicielami na mocy zapisu windykacyjnego, postępowania egzekucyjnego i upadłościowego, zniesienia współwłasności, podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa oraz działu spadku. W związku z ostatnią nowelizacją ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 26 kwietnia 2019 r. zgoda na nabycie nie jest wymagana w odniesieniu do nieruchomości rolnych, których powierzchnia nie przekracza 1 ha. Niemniej jednak pomimo wyłączenia rygoru administracyjnego obrót nieruchomościami rolnymi o powierzchni 0,3 ha - 9,999 ha odbywa się z ramach obostrzeń wynikającymi z przysługujących KOWR praw pierwokupu oraz nabycia (tzw. wykupu). Oznacza to, że zbycie nieruchomości rolnej wybranemu przez właściciela nabywcy możliwe jest w wielu przypadkach tylko za zgodą KOWR. Zgoda jest potrzebna gdy:
- właściciel planuje sprzedaż nieruchomości rolnej podmiotowi niespełniającemu definicji rolnika indywidualnego lub nabywca niebędący rolnikiem indywidualnym planuje nabycie nieruchomości rolnej,
- sprzedaży podlegają grunty rolne o powierzchni 1 hektara lub większej.
Uzyskanie zgody na nabycie nieruchomości rolnej możliwe jest w dwóch trybach: na wniosek zbywcy nieruchomości rolnej lub na wniosek która zamierza dokonać zakupu nieruchomości rolnej tj. nabywcy. Dla każdego z powyższych trybów ustawodawca przewidział odrębne przesłanki warunkujące możliwość uzyskania zgody. Niezależnie od tego czy o zgodę występuje zbywca czy też nabywca Dyrektor Generalny KOWR wydaje decyzje zezwalającą na nabycie nieruchomości rolnej.
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym we wniosku do Dyrektora Generalnego KOWR nabywca musi zobowiązać się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości. Należy też wykazać brak możliwości sprzedaży nieruchomości rolnikom indywidualnym i udowodnić, że nabycie nieruchomości rolnej nie doprowadzi do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.