Obecnie obowiązująca ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty wskazuje, że jeżeli zachodzi potrzeba jedynie zbadania małoletniego pacjenta lub niezdolnego do świadomego udzielenia zgody to zgodę może wyrazić także opiekun faktyczny. W praktyce przepis ten ma zastosowanie, gdy nie ma (w sensie faktycznym) przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe. Opiekun faktyczny posiada swoją ustawową definicję na gruncie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta . Zgodnie z tym przepisem opiekunem faktycznym jest osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny wymaga takiej opieki. Wspomniana definicja wskazuje na dwa elementy: po pierwsze, osoba ta nie ma obowiązku ustawowego (czyli nie należy do przedstawicieli ustawowych - nie jest rodzicem ani opiekunem prawnym dziecka), a po drugie, sprawuje stałą pieczę nad osobą jej wymagającą. Uznanie osoby za opiekuna faktycznego pacjenta ma opierać się na relacjach faktycznych. Opiekunem faktycznym może być także ktoś, kto nie jest spokrewniony z pacjentem, jednakże opiekuje się nim w sposób ciągły. Wątpliwości doktryny budzi zwrot „stała opieka”. Termin ten jest rożnie rozumiany. Generalnie stała piecza będzie wykonywana przez cały czas, gdy taka okoliczność jej wymaga. Może być zatem spełniony wymóg stałości pieczy, pomimo że nie wystąpi długotrwałość jej sprawowania. Niewątpliwie zwrot ten jest nieostry jednakże eliminuje przypadki doraźnego opiekowania się pacjentem . Zatem babcia lub pełnoletnie rodzeństwo czy nauczyciel oraz wychowawca kolonijny są opiekunami faktycznymi. Jednak już znajoma czy sąsiadka, która została poproszona o zajęcie się dzieckiem przez kilka godzin, nie może być uznana za opiekuna faktycznego. Z rozważań tych wynika, iż opiekuna faktycznego mogą posiadać jedynie osoby, które jeszcze przed wystąpieniem zdarzenia, które skutkowało koniecznością udzielenia świadczenia zdrowotnego, wymagały stałej pieczy.